Wegen
Ongewapende en doorgaand gewapende betonverhardingen worden toegepast op alle soorten wegen. Van licht belaste kavelpaden tot en met zwaar belaste rijkswegen. De constructieopbouw en de detaillering van de verharding zijn natuurlijk wel overal anders.
Niet alleen op zand
Betonverhardingen zijn niet alleen toepasbaar op zandgrond, maar ook in gebieden met een minder draagkrachtige ondergrond, zoals klei- en veengebieden.
Moderne betonverhardingen op rijkswegen
Vanwege hun hoge beschikbaarheid (weinig onderhoud) zijn verhardingsconstructies van beton zeer geschikt voor rijkswegen. Een doorgaand gewapende betonconstructie op een ongebonden fundering is de standaardconstructie. Tussen de fundering en de betonverharding bevindt zich een tussenlaag van asfalt. Vanwege hoge geluidseisen wordt op het doorgaand gewapend beton een deklaag aangelegd van zoab of tweelaags zoab.
Deze moderne betonverharding is door Rijkswaterstaat toegepast op de A50 tussen Oss en Eindhoven, op de A5 bij Schiphol en op delen van de A73 tussen Venlo en Maasbracht.
Specificaties
Meer informatie over doorgaand gewapende betonconstructies staat in de kennismodule ‘Betonverhardingen’. Rijkswaterstaat heeft haar specificaties ten aanzien van dit soort constructies eind 2013 vastgelegd in ‘Specificaties Ontwerp Doorgaand Gewapende Betonverhardingen’ [1]. Hiermee wordt het mogelijk om deze constructievariant mee te nemen in aanbiedingen binnen moderne contractvormen.
Wegverbredingen/doelgroepstroken
Beton kan, behalve in nieuwbouwsituaties, ook worden toegepast bij de verbreding van bestaande beton- én asfaltverhardingen. Al sinds de jaren tachtig worden in Duitsland goede ervaringen opgedaan met het verbreden van asfaltverhardingen met beton.
De vertaling van de Duitse naar de Nederlandse praktijk is beschreven in CROW-publicatie 286 ‘Wegverbredingen in cementbeton’ [2]. Hierbij is naar zowel technische als economische aspecten gekeken. Er zijn voorbeelden uitgewerkt voor een rijksweg, een provinciale weg en een busbaan.
LCC-benadering
De voorbeelden in CROW-publicatie 286 laten zien dat een wegverbreding in beton een duurzame oplossing vormt. Op basis van een levenscyclusanalyse (LCA) kan worden aangetoond dat een betonnen variant goed scoort op milieukosten. Een integrale kostenbenadering (life cycle costs of LCC) laat zien dat een betonnen variant kosteneffectief is. Meer informatie staat in het onderdeel ‘Wegverbredingen in cementbeton’ in de kennismodule Betonverhardingen.
Beton op provinciale wegen
Grote delen van het provinciale wegennet zijn in het verleden aangelegd in beton. Deze verhardingen bestonden meestal uit ongewapende betonplaten zonder deuvels in de dwarsvoegen en koppelstaven in de langsvoegen. Hoewel de meeste van deze verhardingen constructief nog uitstekend voldeden, zorgden de voegovergangen voor overlast. Veel van deze betonverhardingen zijn daarom in de loop van de jaren overlaagd met asfalt of gereconstrueerd.
Tegenwoordig worden provinciale betonwegen uitgevoerd in ongewapend beton met deuvels en koppelstaven. Het oude probleem van de ongelijkmatige ligging van de platen behoort hiermee tot het verleden.
Basisconstructies en detaillering
In de kennismodule ‘Betonverhardingen’ zijn voor verschillende soorten wegen zogenoemde ‘basisconstructies’ opgenomen. Hierin is ook informatie te vinden over de detaillering van deze verhardingsconstructies. Veel van de in de kennismodule opgenomen informatie is te danken aan de inspanningen van de provincie Noord-Brabant. Op basis van haar jarenlange ervaring zijn goed ontwikkelde besteksbeschrijvingen en standaarddetailtekeningen gemaakt.
Ontwikkelingen van de afgelopen jaren zijn het toepassen van uitgeborsteld beton en het gebruik van vezelbeton. Uitgeborsteld beton heeft een circa 2 dB lagere geluidsemissie dan standaardbeton. De ervaring met proefvakken leert dat deze lagere geluidsemissie ook na jaren van gebruik in stand blijft. Met vezelbeton kunnen veel grotere plaatlengten worden gerealiseerd. Het aantal dwarsvoegen neemt hierdoor aanzienlijk af.
Binnen en buiten de bebouwde kom
Ook op gemeentelijke wegen zijn binnen en vooral buiten de bebouwde kom betonverhardingen toegepast. Zeker op wegen met hoge belastingen door zwaar landbouwverkeer zijn betonverhardingen een goede optie. Net als op provinciale wegen is de meest geschikte constructie een ongewapende betonverharding met deuvels.
Voor een lang blijvende stroefheid en geluidsreductie is een uitgeborsteld oppervlak een duurzame oplossing. Deze afwerkingstechniek is onder meer toegepast op de Oost Veluweweg in Apeldoorn.
Beton wordt ook veel toegepast in verhardingen voor openbaar (bus)vervoer. Meer informatie hierover staat in het betreffende hoofdstuk.
Wegen in landelijk gebied
In de jaren zeventig werd in Tubbergen een grootschalig ruilverkavelingsproject uitgevoerd. De gemeente Tubbergen besloot 20 kilometer zandwegen te verharden met beton. Het beton werd machinaal aangebracht. Doordat het beton rechtstreeks op de aanwezige grondslag kon worden aangelegd, was er geen ingreep in de ondergrond noodzakelijk. Voor Staatsbosbeheer was en is dit gegeven een belangrijk argument om te kiezen voor beton als verhardingsmateriaal voor wegen in het landelijk gebied.
Ook in diverse uiterwaardenprojecten wordt sinds begin jaren tachtig steeds vaker voor beton gekozen. Hiermee worden stabiele verhardingen verkregen, die bestand zijn tegen hoog water. De investeringskosten voor een betonverharding zijn hoger dan die voor bijvoorbeeld een asfaltverharding, maar de onderhoudskosten zijn duidelijk lager. Dit werkt op termijn in het voordeel van beton.
Wegen in het landelijk gebied die maar weinig worden gebruikt, worden ook wel uitgevoerd als twee betonnen rijsporen. Die zijn elk 0,90 meter breed met daartussen een berm van 0,90 meter. Een ‘sporenverharding’ is minder overheersend in het landschap dan een volledige verharding, vergt minder materiaal en trekt minder verkeer aan. Bovendien maken de twee smalle stroken met een ‘rustzone’ in het midden het overschrijden van de weg door kleinere kruipende dieren gemakkelijker.
Op dit soort wegen ontbreekt veelal wegverlichting. De goede lichtreflecterende eigenschappen van beton dragen dan bij aan de zichtbaarheid. Andere belangrijke eigenschappen van beton voor dit soort wegen zijn de geringe kans op schade door boomwortels en mollenritten. Dit heeft een gunstige invloed op de onderhoudskosten en het rijcomfort.
Landbouwpasseerplaatsen
Landbouwpasseerplaatsen zijn uitwijkplaatsen voor het landbouwverkeer. Ze bieden autoverkeer de mogelijkheid landbouwverkeer te passeren in situaties waar een parallelweg ontbreekt. Deze passeerplaatsen bevorderen de verkeersveiligheid en de bereikbaarheid. Ook dit soort verhardingen kunnen uitstekend in beton worden aangelegd.