Beheer en onderhoud
Volgens het woordenboek betekent onderhoud: 'Inspanningen die nodig zijn voor het instandhouden of herstellen van de (weg)functie op het oorspronkelijke gebruikersniveau'.
Planning en wegbeheer
Onderhoud inplannen
Om verrassingen te voorkomen, voert de wegbeheerder periodiek visuele inspecties uit. Op basis van deze gegevens stelt hij budgetten op en plant het eventuele onderhoud.
Rationeel wegbeheer
Het CROW-systeem inzake rationeel wegbeheer voor betonverhardingen geeft beheerders de mogelijkheid om snel en efficiënt informatie te verzamelen over de conditie van het gehele wegennet. Zij doen dit aan de hand van een globale visuele inspectie. De resultaten van de globale visuele inspectie kunnen op netwerkniveau worden gebruikt voor:
- het opstellen van netwerkplanningen en -begrotingen;
- het opstellen van kwaliteitsoverzichten;
- het analyseren van lange termijn budgetbehoeftes.
Visuele inspectie
Een visuele inspectie legt zichtbare schades eenduidig vast. De aanwezige schaden worden naar ernst en omvang genoteerd op een inspectieformulier. Voorbeelden van schadevormen staan in een schadecatalogus. De resultaten van de beoordeling geven een beeld van de conditie van de weg.
Binnen het systeem van wegbeheer zijn de volgende inspectievormen bekend:
- de globale inspectie;
- de klein onderhoudinspectie;
- de maatregeltoets;
- de gedetailleerde inspectie.
Hoe gaat men te werk?
Bij een globale inspectie worden de verhardingskenmerken genoteerd: oneffenheden (vlakheid), scheurvorming (samenhang) en voegvulling (waterdichtheid) van de weg. Kleine gebreken, die in het lopende begrotingsjaar moeten worden gerepareerd, komen eveneens op het inspectieformulier te staan. De maatregeltoets vormt binnen het systeem van rationeel wegbeheer de schakel tussen de resultaten van de globale inspectie en de vertaling naar het jaarlijks uit te voeren onderhoudsprogramma. Met de maatregeltoets wordt op projectniveau de te nemen maatregel bepaald. Een gedetailleerde inspectie wordt alleen voor specifieke doeleinden uitgevoerd. Bijvoorbeeld bij overdracht van wegen, aansprakelijkheidstellingen, arbitragezaken en degelijke.
Repareren en onderhouden
Nederlandse wegenbouwers leggen al meer dan vijftig jaar betonverhardingen aan. Ondanks het feit dat een betonverharding onderhoudsarm en duurzaam is, krijgt de wegbeheerder toch te maken met het repareren van schade. Voor het opstellen van een adequaat onderhoudsprogramma kunnen verschillende onderhoudsmaatregelen en reparatietechnieken gebruikt worden. Belangrijk is dat de schadeoorzaak bekend is, zodat men de juiste reparatietechniek kan kiezen. Schade aan betonverhardingen ontstaat niet zomaar. Enkele voorbeelden van oorzaken en optredende schade.
Onderhoudsmaatregelen en reparatietechnieken
De Kennismodule Betonverhardingen beschrijft ook voorkomende schadevormen en geeft kenmerken van bijbehorende reparatietechnieken. Er is een overzicht van de voorbereiding, materialen, materieel, nabehandeling, uitvoeringstijd en een kostenindicatie opgenomen. Van elke maatregel is een levensduurverwachting gegeven.
Aantasting en stroefheid
Verwering van het oppervlak kan onder meer veroorzaakt zijn door:
- invloed van weer en verkeer;
- te hoge porositeit van het beton;
- cementsoort;
- slechte nabehandeling;
- onjuiste milieuklasse betonspecie.
Mogelijke reparatietechnieken zijn: slijpen met zaagbladen, grit- of kogelstralen, boucharderen of het aanbrengen van een oppervlakbehandeling op kunststofbasis. Deze reparatietechnieken verbeteren ook de stroefheid. De stroefheid kan door slijtage (gebruik) te laag worden.
Schaden en reparaties
Oneffenheden
Oneffenheden kunnen verschillende oorzaken hebben:
- verstoring van fundering en/of ondergrond;
- waterindringing bij voegen of scheuren;
- ontbrekende of een niet-functionerende drainage;
- doorbuiging van platen door wiellasten en verplaatsing van fijne deeltjes in de fundering ('trapjesvorming').
Afhankelijk van de oorzaak bestaan er verschillende reparatietechnieken. Als de fundering verstoord is of er is sprake van trapjesvorming, kan een plaat worden opgeperst. Resterende oneffenheden kunnen worden weggeslepen. Nieuwe verplaatsingen kunnen worden verminderd door het aanbrengen van krammen (bij scheuren), koppelstaven of deuvels. Verder kan het aanbrengen van een voegafdichting een oplossing zijn, zodat geen water via de voegen in de fundering terechtkomt.
Scheurvorming
Scheurvorming kan vele oorzaken hebben. Voorbeelden zijn onder meer een te dunne plaat of onjuiste afmetingen en/of deuvels of koppelstaven 'vergeten'. Uitvoeringsfouten als een te geringe zaagdiepte of een te geringe betonsterkte, een onjuiste of géén nabehandeling zijn andere mogelijkheden.
Snel repareren
Het gebruik van een snelverhardende betonspecie maakt het mogelijk de weg binnen 24 uur weer open te stellen. Tref daarbij de volgende maatregelen:
- gebruik snelverhardend cement, door bijvoorbeeld 50% van de cementdosering te kiezen met portlandcement CEM I, 52,5R;
- zorg dat het betonoppervlak en de zijkanten zijn voorzien van warmte-isolatie;
- voorkom een 'temperatuurschok' (koude neerslag, winterse omstandigheden).
Vervangen van voegafdichtingen
Bij het inspecteren van voegafdichtingen moet worden gekeken of de voegvulling nog goed functioneert. De uit te voeren herstelwerkzaamheden zijn afhankelijk van het type voegafdichting. De voegvulling wordt uit de voeg geploegd (bij bitumineus materiaal), gesneden (bij kit) of getrokken (bij profiel). Voor alle materialen geldt dat de voeg zorgvuldig moet worden gereinigd. De voegen kunnen eventueel iets worden opgezaagd of met een roterende staalborstel worden geborsteld. Bij deze werkzaamheden kan de voegkant beschadigd raken. Herstellen kan met een cementgebonden of kunststofgebonden mortel. Daarna wordt de voeg schoongeblazen en de voegafdichting weer opgebouwd.
Werkzaamheden bij het vervangen van voegdichtingsmaterialen:
- voorbehandelen met primer;
- aanbrengen rugvulling;
- gieten voegvulmassa of indrukken profiel.